TM Ngắm Trăng

Tiêu đề: TM Ngắm Trăng Fri Apr 16, 2010 9:06 pm

tâm hồn iu thiện nhiên của bác hồ thể hiện trong nhìu bài thơ vít về trăng.1 điều khác với các nhà thơ xưa,bác hồ ít có dịp dc ngắm trăng vào những khi trà dư tửu hậu.bác ngắm trnăg vào những khi làm xong 1 công việc or trong những đêm ko ngủ được vì lo việc nước.chỉ có 1 lần thơ bác đơn thuần nói việc ngấm trăng,ấy là lúc bác hồ ở tù.bài "ngắm trăng" trong tập 'nhật kí trong tù" là 1 bài thơ trăng đạc sắc:
"trong tù ko rượu cũng ko hoa
cảnh đẹp đêm nay khó hững hờ
ng` ngắm trăng soi ngoài cửa sổ
trăng nhóm khe cửa ngắm nhà thơ"
đầu đề bài thơ là 'ngắm trăng".ngắm trăng thể hiện 1 hành động,1 thái độ của 1 ng`.đối tượng của thái độ,hành động ấy,là "trăng".1 con ng` và 1 sự vật.khái niệm trăng ko mang theo 1 thuộc tính nào về hoàn cảnh,điều kiện hya tính chất.ta ko rõ đây là trăng ở mùa nào trong 4 mùa,ở giai đoạn nào trong tháng :thượng huyền,hạ huyền,hay giữa tháng? trăng khuyết hay trăng tròn/ trong nhìu bài thơ # của bác,nhìu khi do iu cầu của thị hứng,trăng dc xác định cụ thể.nhưng rất nhìu khi trăng chỉ là trăng,nó có ý nghĩa với nàh thơ chỉ vì nó là trăng,chứ ko vì cái j` #.
trong bài thơ "ngắm trăng" này,từ đầu đề cho đến cuối bài thơ là thứ trăng như vậy.đấy là cảm xúc,là tình cảm của nhà thơ trước 1 sự vật mà nhà thơ tìm thấy chính ở đó niềm rung cảm,sự đồng điệu.đây là cuộc tìm đến,cuộc gặp mặt trực típ,ko cần 1 môi giới nào.trăng là bản thân đề tài,toàn bộ đề tài,toàn bộ nguồn rung cảm của nhà thơ.
trong 1 bài thơ đường luật,2 tiếng đầu tiên thường rất quan trọng,bởi vì nó thường quyết định ý tứ của bài thơ.mở như thế nào thì đóng cũng fải cho tương xứng thế đó.bài thơ này mở = 2 tiếng "trong tù".như vậy từ trăng đến việc ngắm trăng đều là trong khuôn khổ của 2 tiếng ấy.
trong tù,ấy là 1 hoàng cảnh đặc biệt,là 1 kỉu sinh hoạt bất bình thường,nếu dùng chữ của bác thì đó là 1 kiểu sinh hoạt "phi nhân loại".ngắm trăng trong 1 hoàn cảnh "phi nhân loại" như thế,liệu thái độ của ng` trong hoàn cảnh ấy sẽ ra sao,liệu có trờ nân "phi nhân loại" ko?
cả câu thơ thứ nhất là nói về hoàn cảnh:
"trong tù ko rượu cũng ko hoa"
nếu 2 tiếng "trong tù" nói về cái chung của hoàn cảnh thì những tiếng típ theo nói đến cái riêng của hoàng cảnh ấy: "ko rượu cũng ko hoa".sao lại nhắc đến chiện hoa với r8uợu ở đây?hóa ra,hoa và rượu là những thứ "phương tiện kèm theo" ko thể thiếu dc để ngắm trăng đối với các thi nhân xưa nay.
ng~ du đã từng viết:
" khi chén rượu khi cuộc cờ,
khi xem hoa nở,khi chờ trăng lên"
(truyện kiều)
cho nên,"ko rượu cũng ko hoa" là 1 điều đáng chú ý.ừ ,cứ cho rượu là thứ khó kiếm,nhưng còn hoa,chiện bt` với mọi ng`,trong hoàn cảnh khắc nghiệt của nhà tù,cũng ko thể nào có dc.đó là chỗ "phi nhân loại" của nhà tù đồng thời là 1 hoàn cảnh "phi nhân loại" đối với 1 nhà thơ nữa.
từ câu thứ nhất ấy,câu thứ 2 bỗng nổi bật lên:
"cảnh đẹp đêm nay khó hửng hờ"
câu thứ nhất như 1 sự trối buộc chặt chẽ khắc nghiệt,1 sự trì kéo hàng ngàn cân,thì câu thứ 2 bay vút lên,nhẹ nhàng,thanh thản như chưa từng bị trối buộc,trì kéo bao h.cái sức trì kéo trối buộc là nặng nề khắc nghiệt đối với ai kia.câu thơ được vít ra tưởng như ko wa 1 cố gắng nào.dây trói tự nó đứt,tâm hồn cứ thế mà bay lên,bay lên,tưởng như toàn bộ sức nặng của sự ràng buộc lại chính là nguồn sức mạnh để vút bay lên vậy.
Trong câu thơ ẩn dấu 2 điều:trước hết là cảnh đẹp (trăng) vốn đẹp,quá đẹp,ko thể nào ko iu.nhưng bên trong câu thơ là tình cảm con ng`,cái tình của nhà thơ lớn lắm,mạnh lắm,say mê lắm. đó là nghệ sĩ thực sự.ai trong đời mà chẳng có lúc thấy trăng đẹp,chả có lúc iu trăng…nhưng liệu cái đó,cái đáng iu đó,có vượt qua nỗi những bân khoăn,lo lắng hằng ngày để vẫn đấm say,vẫn thiết tha?
Trong cái “phi nhân loại” của hoàn cảnh,cái “phi thi nhân” của đêìu kiện như đã nói ở trên,niềm say đắm có thể vẫn bt`,lại là 1 chiện phi thường.
Câu thứ ba hầu như ko có z lạ:
“ng` ngắm trăng soi ngoài cửa sổ”
hầu như câu này chỉ nhắc lại điều đã nói ở trên: cảnh đẹp đêm nay khó hửng hờ.iu trăng thì ngắm trăng,và ng` tù ở trong phòng giam thì tất nhiên fải ngắm trăng ở ngoài cửa sổ.chi tiết duy nhất có chúc thong tin ở đây là “cửu sổ”,nó cho ta biết cái buồn giam này có 1 cái cửa sổ mà khoảng hở đủ rộng để nhà thơ thấy dc vằng trăng.
Ng` đọc tưởng chừng có thể lặng lẽ lướt wa câu thơ mà ko nuối tiếc.nhưng đến câu típ theo,ta bỗng sững sờ,bởi câu thơ thật lạ:
“trăng nhòm khe cửa gắm nhà thơ”
Và lúc ấy,fải đọc trở lại câu trên.hoá ra câu trên được viết ra ko fải để đứng 1 mình.nó là 1 mảng ko thiếu được của 1 bức tranh kì lạ:
“ng` ngắm trăng soi ngoài cửa sổ
Trăng nhòm khe cửa ngắm nhà thơ”
Hai câu là hai về của một câu đối.tình thế đối ngẫu đã làm cho bức tranh them nổi bật. ở đây có 2 ng`: Người và trăng,cùng làm 1 công việc như nhau:ngắm. ng` ngắm trăng và trăng cũng ngắm ng`,ngắm là bởi hỉu nhau,tìm thấy ở nhau nhiều điều đồng cảm,những chiện đồng điệu. đọc hai câu thơ,tưởng như hình dung ra được hai luồng ánh sang,hai luồng mắt,một từ nhà lao vút lên,một từ trời cao toả xuống,chiếu sang vào nhau,lan toả vào nhau,quyện lẫn vào nhau.tưởng như có hai ng`,một ở trong ù,một ở trên cao và cũng tưởng như có hai vầng trăng cùng toả ság : một ở trên cao,một ở trong tù.hai con ng`,hai vầng trăng tìm đến nhau,hiểu nhau,nói với nhau,an ủi động viên nhau,nhắc nhở nhau.giữa hai ng`,cái cửa sổ được hai lần nói đến như để nhấn mạnh,bỗng hoá thành giả tạo,vô nghĩa.cái đó ko tồn tại,chỉ hai ng` và mối giao hoà tình cảm của họ mới là điều thực sự tồn tại.
ngắm trăng trong hoàn cảnh tù đầy,trong những khó khăn rang buộc của nhà tù, đã là điều hiếm thấy.ngắm với một tâm trạng thanh thản,bay bổng,ung dung,lại càng hiếm thấy hơn.iu trăng và iu đến mức gắn mình với trăng làm một,giao hoà đến thế, đó là chỗ tột cùng sâu thẳm của tình iu. Đây ko chỉ là tình iu thiên nhiên. Đây còn là “đồng thanh tương ừng, đồng khí tương cầu”.phải có cái z tương đồng giãư hai ng` bạn.phải chăng cái cốt cách cao thượng,cái bản chất trong sang,tự tại ung dung ko z lung lạc được,khuất phục được của vầng trnăg lên cao,cũng là cốt cách,bản chất của ng` ngắm trăng?
Bài thơ được khép lại = hai tiếng: “nhà thơ”.hình như thế nhất quán của bài thơ bị phá vỡ.mở đầu là “trong tù” thì fải kết thúc là “ng` tù” chứ.nhưng ko,trăng ko ngắm ng` trong tù,trăng chỉ ngắm nhà thơ.trước vầng trăng,ko có ng` tù nào cả,chỉ có nhà thơ.trong tù,nhưng ko có ng` tù,chỉ có con ng`,một con ng`mà tâm hồn tự do ko bị rang buộc bởi bất kì khó khăn đày đoạ nào,chỉ có một tâm hồn cộng sản sẵn sang vượt wa muôn vàng khó khăn gian lao để đi tới chiến thắng.câu thơ rạo rực niềm vui,phơi phới lãng mạn cách mạng.
Thơ ca là chiện tâm hồn,ngắm trăng càng là chiện tâm hồn.bài thơ “ngắm trăng” trong hoàn cảnh tù đày của bác hồ cho ta hỉu tâm hồn một ng` VN thanh cao “gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn”,một ng` cộng sản từng trải nắm vững quy luật đời sống và đấu tranh,một ng` nghệ sĩ lớn mà mỗi vẻ đẹp của đời sống đều làm ngân vang lên những dây t7 trên cây đàn thơ kì diệu.