1/.Bài thơ được chia thành năm đoạn:
1) “Gặm mội khối… vô tư tự”:nói lên hoàn cảnh bị giam hãm và nỗi căm hận trong long chú hổ.
2) “Ta sống…khuông buổi”: con hổ nhớ về thời được sống tự đo nơi rừng thẩm với uy danh vang dội của mình
3) “Nào đâu…còn đâu”:con hổ nhớ về cảnh đẹp nơi rừng thẳm cùng cuộc sống bình thản,tự do.
4) “Nay ta…âm u”:cuộc sống tù ngục, bức bối khi bị tù đày.
5) “Hỡi cai linh… ta ơi!”: thể hiện nỗi khát khao mãnh liệt cuộc sống tự do, chán ghét cuộc sống tù túng, tầm thường.
2/.
a) Con hổ đuọc thi sĩ nói đến với bao cảm thông ngưỡng mộ chúa sơn lâm trong cũi sát mang trong long niềm uất hận “găm một khối căm hờn” bỏi bản than phải “nằm dài trông ngày tháng dần qua” trong sự đau khổ, bất lực. Tệ hại hơn là bị xem thường.
“Chịu ngang bầy cùng bọn gấu dở hơi
Với cặp báo chuồng bên vô tư lự”
Bài thơ vẽ lên hai bức tranh đối lập nhau. Chú hổ bị nhốt ở vườn bách thú trong cũi sắt chật hẹp,gò bó, cảnh vậ xung quanh nhân tạo. Khung cảnh vườn bách thú nhỏ bé tầm thường so với sự uy nghi của chú hổ. Nơi đây cũng có cỏ hoa, hoa lá nhưng là cây cối được chăm lo không bao giờ thay đổi. “Hoa chăm, cỏ xén, lối phẳng, cây trồng”. Đối với chúa tể rừng xanh, cảnh vật nơi đây thật tầm thường, làm nó chán ngán. Ngay đến một dòng suối để tắm cũng không có, chỉ có một dòng nước đen ngòm do lâu ngày tồn động không chảy được.
Đối lập với bức tranh hiện thực được dựng lên bởi cái chuồng chú hổ đang sống là bức tranh thiên nhiên hung vĩ. Cảnh rừng thiên nhiên trong tâm tư của chú hổ. với bao điều bí hiểm gợi lên trong lầm chúa sơn lâm khát khao khám phá và chinh phục. nơi rừng xanh, hổ được vùng vẫy tự do, hòa vào thiên nhiên để mỗi sang dón ánh bình minh, nghe như không thể có sự xắp xếp nào hợp lí hơn nữa